Bổn phận nhà giáo dục là giúp bạn trai đạt những hy vọng bằng những chuẩn bị thiết thực là học tập, là tu đức, là chất chứa kinh nghiệm. Người không huấn luyện óc chú ý là người khó có đời sống tinh thần sâu sắc, khó tìm được những ý hay, khó nói chuyện mạch lạc, dĩ nhiên là khó bề thuyết phục ai được. Vị ấy nói: Anh rất hùng biện nhưng lý tưởng còn non nớt.
Có lắm bạn trai mất đi nét mặt non nớt, êm diệu của thời măng sữa. Tôi không cần bàn rộng óc nhiệm vụ của đàn ông, hiểu cách riêng là bạn trai trong các vai trò có tính cách công. Đó là tôi chưa nói sự trống miệng tự nhiên hay ưa hư danh bắt nhiều người trai đem khoe cuộc đời ái ân của mình y như người ta quảng cáo cao đơn hoàn tán.
Ngoài những nét tâm lý đại cương ai là người nam đều có, mỗi bạn trai có những khía cạnh tâm lý cá biệt: tất cả làm nên cátính của một người. Nghe thấy một vài cảnh tượng éo le, rắc rối, họ không tiếc lời đã kích tình yêu. Gia đình, quốc gia, nhân loại chờ đợi ở bạn nhiều.
Nhưng rất giàu lòng hy sinh vì bảntính tự nhiên quảng đại. Thỉnh thoảng nên suy nghĩ về ý nghĩa của mấy vần thơ nầy: Vả lại mục đích của cuộc đời đâu phải là làm lớn.
Vào những chiều thu cô độc họ lấy ra đọc như người đọc kinh nhựt tụng. Hai ngày tắm toàn thân. Bạn trai lối 12, 13 tuổi có sự sinh hoạt trí tuệ kỳ lạ.
Ơû trên có chỗ tôi nói họ mơ mộng. Nhà giáo dục nhắm ngay óc ham mê sức khỏe trai để chỉ cho họ lý tưởng đời họ. Cái câu: Công cha như núi thái sơn
Tự nhiên họ có xu hướng xử thế bằng với tất cả tính đơn giản của họ. Người bạn gái coi bạn tri âm như em và thông cảm đời sống tâm thần cách thân mật như trong bao nhiêu trường hợp tâm giao khác. Họ không có thói quen hay nói đúng hơn chưa chịu có thói quen đi sâu vào sự tìm hiểu cái hư cái thực.
Có nhiều tâm hồn thú thật với tôi nỗ lực học tập lắm nhưng trí vẫn nghe lâng lâng, hồn cứ trôi lạc vào những mơ mộng, nhất là mộng ái ân. Bạn trai thấy bản thân mình hình như cần những thứ quý báu ấy để được hoàn bị. Lòng của họ rã rời, đau nghiến trong một thứ buồn nghĩa địa đầy bóng ma chia ly, hối tiếc, uất hận, ngã lòng.
Mà họ hành động như vậy chỉ tại vì trí tuệ của họ hoạt động nông cạn, căn cứ vào ngũ quan hơn vào lý luận: những lý luận về phẩm bình của chúng ta dưới mắt họ là cái gì nông nỗi. Tôi có thể sánh cách miễn cưỡng mà tạm đượctính của bạn trai là ký ninh vàng, còntính của bạn gái là ký ninh đường. Còn những giờ ngủ, giờ chết: ai giữ? Người đời sẽ phán đoán sao về người chết khi lục ra trong hòm rương kẻ nầy có những hình ảnh khiêu dâm, nhưng phong thư không tiện nhiều người coi vì chữ tình, vì ô uế.
Bạn trai yêu bạn trăm năm vì nhan sắc thấy bạn mình có những tật xấu như láo ăn, thèo lẻo, giả dối, bạn trai tuy không nói ra nhưng không bằng lòng. nhưng vào hoa niên, có những buổi chiều họ giựt mình, đứng lại trong tâm hồn, thinh lặng thấy rằng vườn lòng ai đã gieo bao giống tâm tình mà nay họ nhận thức được hương vị của nhiều cỏ hoa tình cảm lạ. Xét như vậy, dưới hiên gia đình, đối với xã hội thu hẹp mà thân yêu nhất , người nam có óc trách nhiệm sâu sắc.